تاسیسات الکتریکی استخرها

در استخرهای شنا؛استخرهای تزیینی،جکوزی ها،سونای خشک و سونای بخار به دلیل خاصیت رسانایی آب و ماهیت مرطوب فضای استخر،احتمال ایجاد شوک الکتریکی و آسیب های جانی بسیار زیاد است.
تاثیر شوک الکتریکی بر بدن افرادی که تمام یا بخشی از بدن آنها در داخل آب است بسیار شدیدتر و خطرناک تر از زمانی است که دست فرد بر روی زمین خشک با سیم برق تماس پیدا کند.شرایط مرطوب محیط استخرها موجب می شود که شناگران در محیط استخر در برابر شوک الکتریکی و خطرات مرتبط با آن بسیار آسیب پذیر باشند.

 

 

چرا که بدن شناگران در داخل آب مقاومت بسیار کمتری نسبت به عبور جریان برق از خود نشان داده و به عنوان مسیر موثر عبور جریان از آب به زمین عمل می کند.
حتی در صورتی که شناگر با تجهیزات و مدارهای الکتریکی متصل به زمین نیز تماس نداشته باشد،احتمال ایجاد شوک الکتریکی و بی تحرک ماندن فرد به واسطه اختلاف پتانسیل خود آب بسیار زیاد است.
البته شوک ناشی از این اختلاف پتانسیل چندان خطرناک نیست اما از آنجا که فرد در داخل آب قرار دارد در صورت بی تحرک شدن بدن وی احتمال غرق شدن او در آب زیاد است.

در محیط های بسیار مرطوب ماننداستخر که بدن افراد در اکثر اوقات تماما داخل آب است .به منظور حفاظت از شناگران در برابر شوک الکتریکی معمولا از یک یا چند روش زیر استفاده می شود:
• - استفاده از تجهیزات الکتریکی ولتاژپایین
• - تجهیز مدارهای الکتریکی به رله عیب اتصال زمین
• - عایقکاری تجهیزات الکتریکی
• - همبند کردن اجزای فلزی برای یکسان سازی اختلاف پتانسیل
• - مجزا سازی تجهیزات و مدارهای الکتریکی به صورت فیزیکی

حداقل فواصل مورد نیاز برای استخرهای سرباز سیم های هوایی

حداقل فاصله مناسب سیم های هوایی برق در استخرهای سرباز از سطح آب استخر یا سطح پیرامون مجاور به کاسه استخر در تمامی جهات بایدm(22 1/2ft) 6.9باشد.
فاصله افقی این سیمها از جداره داخلی کاسه استخر نباید ازm(10ft) 3و از تخته شیرجه کمترازm(14 1/2ft) 4.4باشد.

سیم کشی های زیر زمینی

سیم کشی های زیرزمینی در زیر کاسه استخرها یا در فاصله افقی m(5ft)1.5از کاسه استخر مجاز نیست.مگر در صورتی که سیم کشی برای تامین برق مورد نیاز تجهیزات الکتریکی کاسه استخر اجرا شده باشد.
در صورتی که تحت هیچ شرایطی امکان تامین حداقل فاصله یاد شده وجود نداشته باشد،سیم کشی زیر زمینی باید با استفاده از معابر فلزی صلب(RMC)،معابر فلزی محافظ(IMC)یا معابر کابل غیر فلزی انجام گیرد.

پریز های برق

تمامی استخرهای دائمی در ساختمان های مسکونی باید مجهز به حداقل یک پریز برقV 15A 125 متصل یا20A متصل به انشعاب اصلی مدار الکتریکی ساختمان باشند.فاصله این پریز از جدار داخلی کاسه استخر باید بین 3-6M(10-20ft) باشند.
پریزهای برقی که برای تامین توان الکتریکی پمپ ها و سایر تجهیزات الکتریکی استخر مورد استفاده قرار می گیرند، معمولا در فاصله حداقلm(10ft) 3از جداره داخلی کاسه استخر در نظر گرفته می شوند.
بر مبنای استاندارد2 NEC680.2 ،در صورتی که پریز از نوع تکی متصل به زمین،قفل شونده و مجهز به رله عیب اتصال به زمین باشد،به این منظور می توان پریز برق را در فاصله حداقل m(5ft)1.5از جداره داخلی کاسه استخر قرار داد.

کلیدها

بر مبنای استاندارد NEC680.8© ،وسائل قطع و وصل جریان الکتریکی مانند کلیدهای فنری و فشاری،قطع کننده های مدار (مدارشکن یا کلیدهای اتوماتیک)وتایمرهای خودکار باید در فاصله حداقل m(5ft)1.5از جداره داخلی استخر نصب شوند مگر در مواردی که بین جداره داخلی استخر و محل نصب کلید یک دیوار صلب ،حصار یا موانع دائمی دیگری قرار داشته باشد.
کلیدهای بر مبنای استانداردهای معتبر در فهرست کاربردهای مورد نظر قرار داشته باشند را می توان در فاصله ای کمتر از مقدار یاد شده نیز نصب کرد. راه اندازی این کلیدها به منظور جلوگیری از تماس دست کاربران با سیم های برق معمولا به صورت پنوماتیک یا با استفاده از سایر روش ها انجام می گیرد.

تاسیسات روشنایی داخل کاسه استخر

به طور کلی،تاسیسات روشنایی مورد استفاده در استخرها بر مبنای دو ولتاژ 120ولت و 12 ولت یکسان است.از آنجا که تاسیسات الکتریکی داخل کاسه استخر در تماس با آب خنک می شوند،تمامی تاسیسات روشنایی زیر آبی حداقل باید به اندازه mm(180in)450 پایین تر از سطح آب استخر نصب شوند،مگر در مواردی که بر مبنای طراحی و ساخت تاسیسات مربوطه بر مبنای عمق کمتری انجام گرفته است حتی در صورتی که بخشی از آب استخر به واسطه تبخیر کاهش یابد،تاسیسات روشنایی هرگز در معرض هوا قرار نخواهند گرفت.
این تاسیسات معمولا گرمای بسیار زیادی تولید می کنند که این گرما توسط آب استخر گرفته می شود.ولی در صورتی که به هر دلیلی سطح آب استخر به اندازه ای کاهش یابد که این تاسیسات در معرض هوا قرار گیرند،گرمای تولید شده توسط آنها گاهی به اندازه ای است که در صورت تماس افراد با آن موجب سوختگی پوست شناگران شود.

به طور کلی تاسیسات روشنایی مورد استفاده در کاسه استخر به چهار گروه تقسیم بندی می شوند:
• تاسیسات روشنایی با کاسه مرطوب
• تاسیسات روشنایی با کاسه خشک
• تاسیسات روشنایی بدون کاسه تاسیسات روشنایی دیواری: این نوع تاسیسات روشنایی به ندرت در استخرهای خانگی و استخرهای خصوصی کوچک مورد استفاده قرار می گیرند.

تاسیسات روشنایی با کاسه مرطوب

تاسیسات روشنایی با کاسه مرطوب پس از نصب در داخل استخر به طور کامل در زیر آب قرار می گیرند.این تاسیسات در محل یک گلویی مملو از آب در داخل کاسه استخر جای می گیرند و مجهز به سیم های انعطاف پذیر برق هستند.

روکش سیم کشی تاسیسات روشنایی با کاسه مرطوب

سیم کشی بین کاسه مرطوب و جعبه تقسیم این دسته از تاسیسات روشنایی باید به همراه معابر فلزی مقاوم در برابر خوردگی (RNC)،معابر غیر فلزی صلب یا معابر غیر فلزی انعطاف پذیر ضدآبLFNC2) )انجام شود.
به طور معمول برای سیم کشی این دسته از تاسیسات روشنایی از کابل ها یا سیم های برق انعطاف پذیر و سیم های مسی عایق کاری شده با اتصال به زمین استفاده می شود.
در صورتی که برای سیم کشی این تجهیزات از معابر غیر فلزی استفاده شود،باید از سیم مسی عایقکاری شده 8AWGاستفاده شود.بنابراین اندازه معابر عبور سیم ها باید به اندازه ای باشد که امکان عبور سیم انعطاف پذیر و سیم مسی عایق کاری شده 8AWGاز میان آن وجود داشته باشد.
قسمت انتهایی سیم اصلی تامین برق و سیم زمین تجهیزاتی که در مدار سیم کشی آنها از سیم 8AWGاستفاده شده است ،به منظور محافظت در برابر خوردگی در محل کاسه تر باید با استفاده از ترکیبات پرکننده مورد تایید پوشیده شود.
سیم کشی بین جعبه تقسیم تاسیسیات روشنایی استخر و منبع تغذیه باید با استفاده از معابر نوع RNC،IMC،RMC،LFNCاجرا شود.

جعبه تقسیم

جعبه تقسیم هایی که در فضای استخر و برای تامین برق تاسیسات روشنایی زیرآبی مورد استفاده قرار می گیرند علاوه بر دارا بودن وروردی لوله های عبور سیم ها یا سر های پیچی باید مقاومت کافی در برابر خوردگی را نیز داشته باشند.این دسته از جعبه های تقسیم معمولا از جنس برنج ،پلیمر یا مس ساخته می شوند و در آنها ترمینال های زمین بیشتری در نظر گرفته می شود.
جعبه های تقسیم متصل به لوله های عبور سیم که پوسته یک سیستم روشنایی یا چراغ با کاسه مرطوب را تشکیل می دهند باید به اندازه mm(4in)100 بالاتر از سطح زمین یا به اندازهmm(8in) 200از بالاترین سطح آب کاسه استخر (هرکدام در ارتفاع بالاتری قرار گیرد)نصب شوند.

توزیع برق در استخرها

تابلو برق تجهیزات استخر

در ساختمان های نوساز برای تامین برق مورد نیاز تجهیزات مورد استفاده در استخر اغلب از تابلو برق های مجزا استفاده می شود.البته برق مورد نیاز الکتروموتورها،تاسیسات روشنایی و سایر تجهیزات الکتریکی را می توان از تابلو برق اصلی ساختمان یا تابلو برقی که قبلا به منظور دیگری نصب شده است نیز تامین کرد.

تجهیزات قطع جریان

علاوه بر تاسیسات روشنایی تمامی تجهیزات الکتریکی استخرها نیز باید مجهزبه تجهیزاتی باشند که با استفاده از آنها بتوان جریان برق را در تمامی سیم های غیر زمین این تجهیزات قطع کرد.
در ساختمان های نوساز نیز در مواردی که تجهیزات الکتریکی استخر در همان ساختمان یا در محل مشخصی به همراه تابلو برق متصل به آن نصب شده اند،از تجهیزات محافظ اضافه بار می توان به عنوان قطع کننده های جریان بهره گرفت.

زمین کردن تجهیزات

در مواقعی که تابلو برق تجهیزات استخر در داخل ساختمان قرار دارد،در نظر گرفتن یک سیم عایقکاری شده برای اتصال تجهیزات به زمین الزامی است.
در آن دسته از تاسیسات الکتریکی که تابلو برق با فاصله از تجهیزات الکتریکی قرار دارد سیم نول(خنثی)و سیم تجهیزات هر دو به تابلو برق استخر متصل نمی شوند.
در عوض،سیم زمین تجهیزات که از جنس آلومینیوم یا مس است،مستقیما به الکترود زمین سازه استخر متصل می گردد.

زمین کردن، همبند کردن و محافظ عیب اتصال زمین

در استخرها ،آبنماها،جکوزی ها یا تاسیسات مشابه زمین کردن تجهیزات الکتریکی و همبند کردن تمامی اجزای رسانای موجود در سازه تضمین کننده ایمنی کاربران در هنگام استفاده از استخر خواهد بود.
اتصال صحیح تجهیزات الکتریکی به زمین از بروز مشکلاتی مانند شوک الکتریکی جلوگیری به عمل می آورد و در صورت عیب اتصال زمین به دلیل وجود مسیر موثر جریان عیب اتصال زمین،جریان الکتریکی از این مسیر عبور می کند و به این ترتیب تجهیزات محافظ اضافه بار به سرعت فعال شده و جریان برق مدار را قطع می کنند.
مسیر موثر جریان عیب اتصال زمین عبارت است از یک مسیر عبور جریان الکتریکی دائمی با امپدانس پایین که به منظور هدایت جریان الکتریکی در شرایطی که در سیم کشی متصل به بین منبع تغذیه عیب اتصال زمین وجود دارد،طراحی و اجرا می شود.

زمین کردن

تجهیزات الکتریکی استخرها شامل تاسیسات روشنایی،جعبه های تقسیم و ترانسفورمرها معمولا مجهز به ترمینال های مخصوص برای اتصال تجهیزات با سیم زمین 8AWGهستند.

تجهیزاتی که بر مبنای استاندارد NEC680.6باید با استفاده از سیم های رسانای عایق کاری شده به زمین متصل شوند عبارتند از:
• -تاسیسات روشنایی زیر آبی به استثنای آن دسته از سیستم های ولتاژپایین که با ولتاژ کارکرد آنهاV 15و کمتر است.
• تجهیزات الکتریکی نصب شده در فاصلهm(5ft) 1.5از جداره داخلی کاسه استخر یا مخازن نگهدارنده آب -پمپ های گردش آب و تجهیزات الکتریکی مرتبط با آنها
• -جعبه های تقسیم
• -محفظه ترانسفورمرها برای تاسیسات روشنایی زیر آبی با ولتاژv12
• -رله های عیب اتصال زمین
• -تابلو برق هایی که زیر مجموعه ای از تابلو برق اصلی ساختمان هستند و برای تامین برق تجهیزات الکتریکی استخر مورد استفاده قرار می گیرند.

همبند کردن

نکته ای که در ابتدا باید مورد اشاره قرار گیرد آن است که همبند کردن اجزای رسانا با اتصال آنها به زمین یکسان نیست.در استاندارد NEC680.26 برای روشن کردن مساله تصریح شده است که برای همبند کردن اجزای فلزی استفاده از سیم های مسی 8AWGیا بزرگ تر و امتداد آن ها تا تابلو برق های با فاصله،تجهیزات برق رسانی یا الکترودها ضرورتی به همراه ندارد.

تامین یکپارچگی

برای همبند کردن اجزای فلزی بر خلاف آن چیزی که درباره زمین کردن مدارهای الکتریکی گفته شد،ضرورتی برای ایجاد یک مسیر موثر جریان عیب اتصال زمین وجود ندارد.
همبند کردن عبارت است از اتصال اجزای فلزی به یکدیگر به منظور یکپارچگی الکتریکی و مکانیکی آنها با یکدیگر که اغلب با استفاده از سیم های رسانایی انجام گیرد که اصطلاحا به آنها پل گفته می شود.

تجهیزات الکتریکی:

الکتروموتورها،تجهیزات الکتریکی روکش استخرها و سایر تجهیزات الکتریکی مرتبط با آنها نیز باید همبند شوند.گرمکن های استخر نیز باید بر مبنای معیارهای استاندارد NEC680.26(E)همبند شوند.
الکتروموتور پمپ گردش آب استخر و تجهیزات مرتبط با آن نیز باید همبند شوند.الکتروموتور پمپ گردش آب استخر و تجهیزات مرتبط با آن نیز باید همبند شوند،مگر در صورتی که از دو لایه عایق تشکیل شده باشند. مدارهای سیم کشی فلزی و تجهیزات مرتبط با آن ها در صورتی که فاصله معابر فلزی سیم های برق،کابل های با روکش فلزی،لوله های فلزی،حصارها و نرده های محافظ فلزی و سایر اجزای فلزی ثابت از جدار داخلی کاسه استخر حداکثرm(5ft) 1.5یا فاصله عمودی آن ها از بالاترین سطح آب در کاسه استخر،کف حاشیه دور استخر و سکوی شیرجه حداکثرm(12ft)3.7 است،اجزای یاد شده باید همبند شوند.

در مواقعی که اجزای ثابت یاد شده توسط یک مانع دائمی از سازه استخر مجزا می شوند ،نیازی به همبند کردن آنها نخواهد بود.به این معنی که آن دسته از تجهیزات فلزی که در داخل ساختمان ،موتورخانه،پارکینگ مجموعه یا سایر فضاهای محبوس از این دست قرار می گیرند،حتی اگر فاصله آنها از جدار داخلی کاسه استخر کمتر ازm 1.5نیز باشد ،نیازی به همبند کردن ندارند.

شبکه همبند مشترک

تمامی تجهیزات و اجزای فلزی که پیش از این مورد اشاره قرار گرفت،بایدبا استفاده از یک سیم مسی رسانا با حداقل اندازه AWG8در یک شبکه مشترک همبند شوند.در اکثر مواقع،آرماتورهای فولادی که در استخرهای بتنی مورد استفاده قرار می گیرند،آبنماهای تزیینی،یا سایر مخارن و حوضچه های ذخیره آب به وسیله یک شبکه مشترک همبند می شوند.
البته برای همبند کردن اجزای فلزی سایر انواع استخرهای نیز باید تمهیدات مناسبی در نظر گرفته شود.

رله عیب اتصال زمین

در تمامی تجهیزات الکتریکی که فهرست آن ها در ادامه این بخش ذکر شده است،تجهیز مدار به رله عیب اتصال زمین برای حفظ ایمنی افراد الزامی است:
• -تاسیسات روشنایی ولتاژبالا(V125 )زیر آب
• -پریزهای برقV 125که در فاصلهm(5-20ft) 6-1.5از جداره داخلی استخر قرار دارند.
• جداره داخلی کاسه استخر قرار دارند.همچنین تمامی پریزهای برق تکیv 125وv250باید مجهز به سیستم اتصال زمین بوده و از نوع قفل شونده باشند.
• -مدار الکتریکی روکش های برقی استخرها در استانداردهای NECوNFPA،استخرهای روزمینی در گروه سازه های موقت دسته بندی شده اند و مدارهای الکتریکی آنها باید بر مبنای معیارها و ضوابط مربوط به این گروه از سازه هادر نظر گرفته شود.

طبق استاندارد،پریز برق مربوط به تمامی استخرهای رو زمینی و موقتی باید مجهز به رله عیب اتصال زمین باشند.ضمن آنکه برای همبند کردن این استخرها نیز معیار و ضابطه خاصی مشخص نشده است. نوع پریزی که برای تامین برق این نوع استخرها مورد استفاده قرار می گیرد می توانند ار نوعgfci،پریط برق معمولی متصل به یک پریز GFCIیا پریز برق مجهز به قطع کننده مدارGFCIباشد.

سایر تجهیزات الکتریکی استخرها

گرمکن های الکتریکی

بر مبنای استاندارد NECاستفاده از گرمکن های الکتریکی برای گرم کردن کف دور تادور کاسه استخر مجاز است.البته گرمکن های الکتریکی را نمی توان برروی استخر نصب کرد.استفاده از کابل های گرمایش تشعشعی که در کاربردهایی مانند ذوب برف مورد استفاده قرار می گیرند به صئرت توکار در زیر کف استخرها امکان پذیر نیست.زیرا:

• 1- تجهیزات گرمایشی الکتریکی در وضعیت کارکرد متداول ،در معرض جریان نشتی زیادی هستند.
• 2- در صورت ساییده شدن عایقکاری تجهیزات الکتریکی،احتمال وارد شدن شوک الکتریکی به شناگرانی که با پای خیس از حاشیه استخر عبور می کنند بسیار زیاد است.

معیارهای نصب گرمکن های الکتریکی در کف استخرها عبارتند از:

-گرمکن های تشعشعی:

این نوع گرمکن ها باید در فاصله افقی حداقلm1.5از جداره داخلی کاسه استخر و فاصله عمودی حداقلm3.7از سطح تراز حاشیه استخر نصب شوند.

-واحدهای گرمایی:

واحدهای گرمایی یا یونیت هیترها علاوه بر کوئل گرمایی مجهز به یک فن نیز هستندو باید از نوع کاملا بسته یا محافظت شده باشند.
این واحدها همچنین باید در فاصله افقی حداقلm1.5از جداره داخلی کاسه استخر نصب شوند.برق مورد نیاز برای به کار انداختن فن واحدهای گرمایی را می توان با استفاده از یک دو شاخه و پریز تامین کرد.

روکش های الکتریکی استخر

معیارهای مربوط به روکش های الکتریکی استخرها در استانداردNEC680*27مطرح شده است . از جمله اصلی ترین مزایای به کارگیری روکش استخرها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
• 1- افزایش ضریب ایمنی افراد به ویژه کودکان و جلوگیری از ایجاد حادثه برای آنها
• 2- کاهش تلفات گرمایی آب در مواقعی که استخر مورد استفاده قرار نمی گیرد.
• 3- به حداقل رساندن ورود اشیای خارجی مانند برگ درختان وآلودگی ها برای مواقعی که استخر برای یک دوره زمانی طولانی استفاده نمی شود.
• 4- جلوگیری از منجمد شدن آب استخر در روزهای بسیار سرد زمستان

ملاحظاتی که باید در هنگام نصب روکش های الکتریکی استخرها در نظر گرفته شودرا می توان در موارد زیر خلاصه کرد:
• - موتورهای الکتریکی،کنترل کننده ها و سیم کشی مربوط به آنها نباید در فاصله کمتر ازm 1.5از جداره داخلی کاسه استخر قرار داشته باشند.مگر در مواردی که اجزای یاد شده توسط یک دیوار،روکش یا مانع دائمی از جداره داخلی استخر جدا شده باشند.کنترل کننده های موتور روکش استخر نیز باید در محلی قابل رویت از استخر نصب شوند.
• - موتورهای الکتریکی در سطحی پایین تر از سطح تراز کف قرار می گیرند باید از نوع ضد آب و با محفظه کاملا بسته باشند.
• - پریزهای برقی که برای تامین برق مورد نیاز تجهیزات یاد شده مورد استفاده قرار می گیرندباید در فواصل حداقلm(10ft) 3از جداره داخلی استخر نصب شوند.در صورتی که پریزهای برق از نوع تکی و قفل شونده بوده و به زمین متصل شده باشند ،می توان حداقل فاصله آن ها تا جداره داخلی کاسه استخر را تا m(5ft)1.5نیز کاهش داد.
• - تمامی موتورهای الکتریکی و کنترل کننده های مربوط به روکش های الکتریکی استخر باید مجهز به رله عیب اتصال زمین باشند.

 

جکوزی

اولین و مهم ترین شباهت استخرها و جکوزی ها آن است که هر دوی آنها به منظور نگه داری آب برای یک دوره زمانی نسبتا طولانی طراحی و ساخته می شوند.در حال حاضر بسیاری از جکوزی های کوچک بر خلاف استخرها به صورت واحدهای یکپارچه و پیش ساخته موجود به فروش می رسند که این مساله کار را بسیار ساده تر کرده است.

کلید اضطراری:

به طور کلی،جکوزی ها باید مجهز به کلید محلی قطع کننده جریان باشند که در مواقع اضطراری (مانند کشیده شدن موی بلند افراد با شدت زیاد به سمت دریچه تخلیه)امکان خاموش کردن الکتروموتور وجودداشته باشند.کلید قطع اضطراری باید در فاصلهm(5ft) 1.5از جکوزی قرار داشته بوده و امکان دسترسی کاربران به آن وجود داشته باشد.

پریزهای برق:

برای تمامی جکوزی هایی که در خارج از ساختمان به صورت سرباز اجرا می شوند،باید حداقل یک پریز برقv 125،A15یاA20مربوط به مدار انشعاب عمومی در فاصلهm 3-1.5از جداره داخلی جکوزی در نظر گرفته شود.
تاسیسات روشنایی:معیارها و ضوابطی که باید برای نصب تاسیسات روشنایی دائمی جکوزی ها در نظر گرفته شود.دقیقا همانند چیزی است که در مورد تاسیسات روشنایی دادمی در استخرها مطرح شد.همچنین علاوه بر این تاسیسات،در استخرهای موقتی می توان از تاسیسات روشنایی استاندارد به همراه دو شاخه استفاده کرد.

زمین کردن و همبند کردن اجزا:

تمامی تجهیزات الکتریکی که در فاصله 1.5متر از جداره داخلی جکوزی قرار دارند باید به زمین متصل شده و با تمامی تجهیزات الکتریکی مرتبط به سیستن گردش آب همبند شده باشند.تمامی اجزای فلزی موجود در جکوزی که در فاصله 1.5متر از جداره داخلی جکوزی قرار دارند باید از طریق اتصال مستقیم فلز به فلز یا با استفاده از پل همبند کننده به صورت سیم مسی AWG8 با یکدیگر همبند شوند.

درجه حفاظت:

درجه حفاظت که اختصارا به صورتIP3بیان می شود.درجه حفاظت تجهیزات الکتریکی مانند الکتروموتورها ،لامپ ها،پریزها،گرمکن های الکتریکی وغیره بر اساس استاندارد کمیسیونIECتعریف می شود.طبق استاندارد اروپایی EN،درجه حفاظت تمامی تاسیسات روشنایی مورد استفاده در استخرها باید با معیارهای استانداردEN60598مطابقت داشته باشد.

تامین روشنایی استخرها:

تامین روشنایی استخرها از جمله مسایلی است که باید بر مبنای سرپوشیده یا سرباز بودن انجام گیرد.استخرهای سرباز اساسا در طول روز نیازی به استفاده از تاسیسات روشنایی ندارند.بنابراین صرفا در هنگام شب است که باید روشنایی کافی در داخل استخر،اطراف و مسیر عبور شناگران وجود داشته باشد .اما در استخرهای سرپوشیده به دلیل معماری ساختمان در طول روز برای تامین نور از تاسیسات روشنایی و نور طبیعی استفاده می شود.

دمای رنگ

رنگ خروجی از لامپ های مختلف در درجه اول به میزان گرم یا سرد بودن لامپ بستگی دارد.اساسی ترین عاملی که بر رنگ نور خروجی از لامپ تاثیر گذار است دمای داخل لامپ در حین کارکرد است که این دما به طور معمول بر حسب کلوین اندازه گیری می شود.

به طور کلی رنگ نور خروجی از وسایل روشنایی و منابع تولید نور (گرم)بیشتر به رنگ زرد یا نارنجی تمایل دارد و هرچه دمای منبع تولید نور کمتر شود شدت رنگ زرد و نارنجی آن نیز بیشتر می شود.در مقابل،رنگ نور خروجی از وسایل روشنایی و منابع تولید نور (سرد)بیشتر به رنگ آبی تمایل دارد که با افزایش دمای منبع نور شدت آن نیز افزایش می یابد.برای مثال نور خروجی از یک لامپ فلورسنت با نور سفید در دمای تقریبیk 4100به آبی متمایل می شود،در حالی که رنگ نور خروجی از چنین لامپی دردمای تقریبی k3000 به زرد متمایل می شود.

تامین روشنایی استخرهای سرپوشیده

همانطور که پیش از این نیز گفته شد ،بسیاری از استخرها به دلیل نوع کاربری اساسا به صورت سرپوشیده ساخته می شوند.
بخش عمده ای از روشنایی مورد نیاز استخرهای سر پوشیده در طول روز را می توان با استفاده از نور طبیعی تامین کرد.در سال های اخیر با افزایش هزینه انرژی مصرفی،توجه بسیاری از طراحان به بهره گیری هرچه بیشتر از نور خورشید برای روشن کردن ساختمان در طول روز معطوف شده است.
به این ترتیب می توان بخشی از هزینه های جاری استخرها را کاهش داد.

در استخرهای سرپوشیده تاثیر متقابل معماری استخر و وضعیت روشنایی داخل یک رابطه دو سویه است که با توجه به آن می توان بخش عمده ای از روشنایی مورد نیاز فضای داخل استخر در طول روز را با استفاده از نور طبیعی تامین کرد.
به عنوان یک قاعده کلی،تمامی استخرهای سرپوشیده که نور طبیعی برای روشن کردن فضای داخل آنها کافی نیست یا استخرهای سرپوشیده یا سربازی که در هنگام شب مورد استفاده قرار می گیرند،باید مجهز به تاسیسات روشنایی مناسبی باشند که استخر و فضای پیرامون آن شامل کاسه استخر،کف،جداره ها ،نرده های محافظ،فضای پیرامون استخر،مسیرهای عبور و غیره را به خوبی و بدون ایجاد نور خیره کننده و آزاردهنده روشن کند.

ارزیابی شدت روشنایی

اصولا شدت روشنایی در هر مکان بر مبتای معیارهای مختلفی تعیین می شود که مهمترین آنها عبارتند از:
• اربری محل
• سن افرادی که در آن محل حضور دارند

اهمیت سرعت و دقت در کارهای انجام شده توسط افراد حاضر در محل نکته ای که همواره باید در هنگام طراحی تاسیسات روشنایی مورد توجه قرارگیرد آن است که شدت نور منتشر شده در محیط نباید از مقدار مورد نیاز بیشتر باشد،چرا که روشن کردن محیط بیش از مقداری که مورد نیاز است جط اتلاف انرژی سود دیگری را در پی ندارد.
در سالیان گذشته به دلیل عدم رعایت ملاحظات مربوطه و نبود محدودیت های انرژی،اهمیت چندانی به سیستم روشنایی ساختمان و شدت نور منتشر شده در داخل آن داده نمی شد.

طراحی تاسیسات روشنایی در استخرها

در تمامی استخرها ،به ویژه استخرهای سرپوشیده انتخاب صحیح نوع و محل نصب تاسیسات ،علاوه بر افزایش جلوه ظاهری استخر ،هزینه اجرا و نگهداری از آنها را نیز کاهش می دهد.بنابراین طراحی صحیح تاسیسات روشنایی استخرها از اهمیت بالایی برخوردار است.

• انتخاب تاسیسات روشنایی
• -بازده تجهیزات مورد نظر
• -خروجی نور لامپ ها بر حسب لومن
• -میزان بازتاب نور از سطوح مختلفی که در معرض نور ساطع شده از تاسیسات روشنایی قرار دارند.
• -کاهش قابلیت نوردهی لامپ به واسطه عواملی مانند مرور زمان،کثیف شدن سطح خارجی آن و غیره.
• - ابعاد سالن استخر ،ساختار و شکل کلی آن ،میزان نورگیر بودن و قابلیت استفاده از نور طبیعی.

 

روشنایی در استخرهای خانگی

برای استخرهای سرپوشیده خانگی که افراد صرفا برای تفریح و استراحت از آنها استفاده می کنند،توجه طرا بیشتر به جنبه های تزیینی ،زیبایی و آرامش بخش بودن محیط داخل معطوف می شود.استفاده از چراغ های رنگی و تزیینی در داخل کاسه استخر و فضای پیرامون آن می تواند ایده مناسبی باشد و فضای آرام بخشی را در هنگام شب برای کاربران ایجاد نماید.
در اکثر استانداردها برای این رده از استخرها،حداقل مقدار شدت روشنایی به عنوان یک الزام مطرح نشده است.بلکه صرفا حفظ ایمنی شناگران و جلوگیری از به خطر افتادن جان آنها مورد اشاره قرار گرفته است.

روشنایی در استخرهای سرپوشیده عمومی

بر مبنای آیین نامه های اجرایی تمامی استخرهای عمومی و تفریحی مجاز به فعالیت پس از غروب آفتاب هستند باید شرایط زیر را داشته باشند:
برای استخرهای سرباز یا سرپوشیده ،استخر باید مجهز به چراغ های زیر آبی یا چراغ های مناسبی در فضای پیرامون یا هردوی آنها باشد،به طوری که تمام قسمت های کاسه استخر و معابر پیرامون آن به وضوح برای تمامی افراد قابل رویت باشد.
شدت روشنایی مورد نیاز در استخرهای با کاربری مختلف با یکدیگر متفاوت است.در استخرهای عمومی و تفریحی ،طراح تاسیسات روشنایی انتخاب های بسیار گسترده تری دارد.
به طوری که شدت روشنایی مورد نیاز در سطح آب و حاشیه پیرامون استخر معمولا بینlux540- 215 است که برای تامین شدت روشنایی یاد شده می توان از انواع چراغ های آویز و زیر آبی با رنگ های مختلف استفاده کرد.شدت روشنایی در موتورخانه استخرها در کف موتورخانه بایدlux 320باشد.

روشنایی در استخرهای قهرمانی

تامین روشنایی مورد نیاز به ویژه در استخرهای قهرمانی از اهمیت بالایی برخوردار است چرا که در چنین رقابت هایی رعایت دقیق معیارها که یکی از آنها شدت روشنایی است اهمیت بسیار زیادی دارد.
در رقابت های بین المللی فاصله رقبا در حد دهم و صدم ثانیه است .بنابراین برای قضاوت صحیح این رقابت ها تاسیسات روشنایی باید با دقت بسیار زیادی طراحی شوند.
بر مبنای استاندارد فدراسیون شنا حداقل روشنایی در فاصلهm 1بالاتر از سطح آب استخر برای رقابت های بین المللی و المپیک باید lux500باشد.

روشنایی در استخرهای سرباز

روشنایی در استخرهای سرباز،صرفا در هنگام شب مورد نیاز خواهد بود.زراحی تاسیسات روشنایی و نحوه قرار گیری آنها در فضای استخر باید به گونه ای باشد که تمامی قسمت های کاسه استخر،جداره ها و کف آن،تمامی سطوح پیرامون استخر تمامی سکوها ،پله ها نرده های محافظ و سکوهای شیرجه به وضوح برای تمامی افراد قابل رویت باشد.
حداقل شدت روشنایی در استخرهای روباز در هنگام شب حداقل بایدlux 110باشد.

در پایان باید گفت که طراح تاسیسات روشنایی می تواند به هر روش ممکن و با هر ایده ای که در ذهن دارد،نور مورد نیاز برای فضای استخر و پیرامون آن تامین کند،به شرط آن که نداشته و موجب به خطر افتادن جان شناگران و کاهش ضریب ایمنی آنها نشود.
بنابراین اهمیت تاسیسات روشنایی در این کاربرد خاص به اندازه ای است که چه از لحاظ ایمنی و چه به لحاظ ایجاد شرایط خوشایند برای شناگران اهمیت بسیار زیادی دارد.
انتخاب لامپ نامناسب یا ظراحی نا مناسب تاسیسات روشنایی در یک استخر تفریحی،با ایجاد شرایطی نا خوشایند برای شناگران ،تمام تلاش تیم معماری برای ایجاد محیطی هرچه مفرح تر و بهتر را بر باد خواهد داد.

مروری سریع بر مطالب این فصل

-در استخرها برای حفاظت از شناگران در برابر شوک الکتریکی معمولا از روشهایی مانند به کارگیری تجهیزات الکتریکی ولتاژپایین،تجهیز مدارهای الکتریکی به رله عیب اتصال زمین ،عایف کاری تجهیزات الکتریکی ،همبند کردن اجزای فلزی استخر و مجزا سازی تجهیزات و مدارهای الکتریکی به صورت فیزیکی استفاده می شود.

-برای کابل های هم محور و سیم کشی تلفن نیز باید حداقل فاصله m3بالاتر از استخر شنا و تخته های شیرجه رعایت شود.

-سیم کشی زیر زمینی در زیر کاسه استخرها یا در فاصله افقی1.5mاز کاسه استخر مجاز نیست .مگر در صورتی که سیم کشی برای تامین برق مورد نیاز تجهیزات الکتریکی کاسه استخر اجرا شده باشد.

-در صورتی که پریز از نوع تکی متصل به زمین ،قفل شونده و مجهز به رله عیب اتصال زمین باشد،به این منظور می توان پریز برق را در فاصله حداقل 1.5mاز جداره داخلی کاسه استخر قرار داشته باشد.

-در استخرهای سرپوشیده،تاسیسات روشنایی یا فن های سقفی را نمی توان در فاصله عمودی 3.7m(12ft) از بالاترین سطح آب استخر یا فاصله افقی 1.5m(5ft)از جداره داخلی کاسه استخر نصب کرد.

-بهترین فاصله برای نصب تاسیسات روشنایی و تزیینی در فواصل کمتر از m2.3از بالاترین سطح آب کاسه استخر نه در ساختمان های نوساز و نه در ساختمان های قدیمی تحت هیچ شرایطی مجاز نیست.

-شدت روشنایی دز موتورخانه استخرها در کف موتورخانه باید بینlux320 -215باشد.

-بر اساس استانداردFINA ،حداقل شدت روشنایی اختصاصی برای استخرهای قهرمانی ،شامل استخرهای مشابقات شنا و استخرهای برگزاری بازی های آبی مانند واتر پولو در محدوده سکوی شروع ،مرز زمین مسابقه،و نقطه پایان نباید ازlux 600کمتر باشد.

-استخرهای ویژه مسابقات المپیک به دلیل اهمیت داوری ،فیلم برداری و غیره،شدت روشنایی اختصاصی کاسه استخر در فاصله قائم m(3.28ft)1از سطح آب نباید ازlux 1500کمتر باشد.